Diagnostyka- zasadnicza część składowa efektywnego leczenia.
Diagnostyka w praktyce fizjoterapeuty i osteopaty ma znaczenie fundamentalne przede wszystkim z tego względu, aby leczenia pacjenta mogło przebiegać prawidłowo i zakończyć się sukcesem. Chyba nie ma nic bardziej frustrującego dla pacjenta niż źle postawiona diagnoza i bezowocne próby różnych specjalistów w doprowadzeniu go do odpowiedniego codziennego funkcjonowania. Zarówno fizjoterapeuta jak i osteopata z pewnością diagnozują pacjenta na pierwszy rzut oka, kiedy ten przekracza próg gabinetu. Jednak sama obserwacja nie jest do końca miarodajna i nie należy polegać tylko na wprawnym oku. Istnieje wiele specjalistycznych narzędzi, które w diagnostyce mogą bardzo pomóc i ułatwić podjęcie całego procesu terapii i leczenia. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej kilku takim instrumentom medycznym.
Młotek neurologiczny, skoliometr, otoskop, kamerton, latarka - podstawowe narzędzia diagnostyczne.
Ogólnie powszechny i najbardziej znany jest młotek neurologiczny. Rozróżniamy kilka typów młotków, a mianowicie młotek Babińskiego, Taylora oraz Buck.
Każdy z tych trzech młotków różni się nieco wyglądem, natomiast spełniają takie same funkcje – służą do wywoływania odruchów neurologicznych u pacjentów. Młotek neurologiczny Babińskiego zbudowany jest z rękojeści, na której umieszczona jest główka z możliwością złożenia jej o 90°, dzięki temu badanie można wykonać w płaszczyźnie pionowej oraz poziomej.
Młotek neurologiczny Taylora posiada płaską, ostro zakończoną rękojeść na szczycie, której umieszczona jest trójkątna głowica wykonana z termoplastycznej gumy, jej końcówka jest zaokrąglona i jednocześnie płaska. Trzeci z proponowanych młotków, to młotek Buck, którego głowica wyposażona jest w dużą i małą końcówkę, dodatkowo posiada zintegrowany szpikulec wkręcany w głowicę oraz pędzelek wkręcany w koniec rękojeści.
Do czego służą te niepozorne narzędzia?
Młotki neurologiczne to jedne z podstawowych narzędzi w gabinecie i służą do wywoływania odruchów, czyli reakcji na uderzenie (delikatne i łagodne). Ich głównym zadaniem jest wykrycie aberracji w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Młotkiem neurologicznym można także sprawdzić objaw Babińskiego zwany również odruchem Babińskiego. Jest to jeden z najważniejszych skórnych odruchów neurologicznych. Badanie polega na tym, że młotkiem podrażnia się zewnętrzną krawędź podeszwy stopy - drażnienie powinno być lekkie i nie powodować bólu. Zdrowy organizm reaguje w ten sposób, że podczas takiego badania następuje wygięcie wszystkich palców stopy w dół i jest to tzw. ujemny objaw Babińskiego. Skoro jest ujemny objaw to nie trudno stwierdzić, że istnieje jego przeciwieństwo, czyli dodatni objaw Babińskiego. Charakteryzuje się on tym, że podczas badania paluch stopy zgina się grzbietowo, czyli ku górze. Bywa i tak , że towarzyszy temu zgięcie podeszwowe palców stopy, czyli zgięcie ich od dołu lub ich wachlarzowate rozłożenie (rozczapierzenie). Objaw Babińskiego może być dodatni w jednej stopie jak również w obu. Dodatni objaw Babińskiego u dorosłych jest ważną informacją na temat zdrowia pacjenta, ponieważ z reguły zawsze sygnalizuje o problemie zdrowotnym, który może być efektem choroby neurologicznej, można tu wymienić m.in. stwardnienie rozsiane oraz stwardnienie zanikowe boczne. Patologiczne reakcje podczas badania mogą dowodzić również o uszkodzeniu układu nerwowego lub o innej ogólnoustrojowej przewlekłej chorobie.
Skoliometr to narzędzie diagnostyczne, które swoją budową przypomina lekko wygiętą linijkę. Stosowany jest przy badaniu oceny wielkości asymetrii tułowia oraz kąta rotacji przy skoliozach, pozwala wykryć garb żebrowy oraz zmierzyć jego wielkość, wykrywa nieprawidłowości i ich wielkość. Pozwala także na porównanie raportów w czasie i określenie ich zmian zmniejszając w ten sposób potrzebę częstych prześwietleń rtg. Skolioza to morfologiczne lub funkcjonalne odchylenie kręgosłupa w bok na lewo lub na prawo.
A jak wygląda badanie skoliometrem w praktyce?
Skoliometr działa jak poziomica, ponieważ posiada wtopioną centralnie rurkę wypełnioną powietrzem, w której porusza się wskaźnik, który wyznacza kąt rotacji tułowia, a wyrysowana podziałka służy do odczytu kąta rotacji tułowia. Przyrząd przykłada się w miejscach największej rotacji kręgów bez dociskania, w poprzek osi długiej kręgosłupa. W momencie doskonałej symetrii skoliometr wskazuje zero stopni, przy skoliozie jednak ta wartość wzrasta proporcjonalnie do wielkości wykrzywienia. Badanie można przeprowadzić na różnych poziomach kręgosłupa, a najczęściej wykonywane jest na odcinku piersiowym proksymalnym, piersiowym górnym i lędźwiowym – to w tych miejscach zwykle zlokalizowana jest skolioza. Po wykonaniu badania skoliometrem dodaje się wartości kąta rotacji dla tych odrębnych poziomów i otrzymuje się właściwość Sumy Trzech Rotacji (STR). Wynik badania przedstawia się w trzech kryteriach:
0 – 3 stopnie – norma (fizjologiczna asymetria tułowia), 4 – 6 stopni – zaleca się powtórzenie badania za 3-6 miesięcy, 7 stopni i więcej – skolioza.
Skolioza jest takim schorzeniem, którego ujemne skutki są nieodwracalne, natomiast wczesne jej wykrycie pozwala na właściwą prewencję i zastosowanie ćwiczeń zleconych przez specjalistów, które mogą powstrzymać jej rozwój.
Otoskop to przyrząd, którym wykonuje się wziernikowanie ucha (otoskopię) – jest to bez wątpienia jedno z podstawowych badań laryngologicznych wykonywanych przede wszystkim w diagnostyce chorób ucha środkowego. Otoskop jest niewielkim narzędziem medycznym o prostej budowie: składa się z uchwytu oraz końcówki zwanej wziernikiem. Otoskop posiada również oświetlenie LED, dzięki któremu światło w czasie badania jest stabilne i nie odbija się. Otoskopia jest badaniem zupełnie bezinwazyjnym, dlatego nie ma do niego przeciwwskazań. Badanie umożliwia sprawdzenie stanu przewodu słuchowego zewnętrznego i błony bębenkowej, pozwala także na rozpoznanie jednostek chorobowych m.in. stany zapalne w uchu, uraz ciśnieniowy ucha, powikłania po infekcjach wirusowych, a nawet nowotwory umiejscowione w uszach, pozwala także zidentyfikować mechaniczne uszkodzenia w uchu, które mogą powodować problemy ze słuchem. Sugerując się nazwą można błędnie pomyśleć, że otoskop służy jedynie do badania uszu. Nic bardziej mylnego, ponieważ używając otoskopu można zajrzeć również do nosa – wykrywając np. polipy - czy gardła odnajdując przyczynę bólu lub problemów z migdałkami.
Gdybyśmy chcieli sprawdzić słownikowe wyjaśnienie czym jest kamerton to jednoznacznie wynika, że jest to instrument muzyczny, który jest przyrządem służącym do ustalania wzorcowego stroju instrumentów. Strojenie instrumentu z użyciem kamertonu polega na jednoczesnej emisji dźwięku przez kamerton i instrument. Duże różnice w wysokości obu dźwięków są łatwo słyszalne. Tak więc kamerton to stroik muzyczny, ale jak się okazuje nie tylko. Ze względu na swoje właściwości, czyli równomierne i powtarzalne brzmienie odnalazł swoje zastosowanie w diagnostyce laryngologicznej i neurologicznej w szczególności przewodnictwa kostnego, a także w wielu innych dziedzinach choćby nawet w muzykoterapii, masażu czy medytacji. Kamerton to urządzenie, które ma budowę widełek, wykonane jest ze stali, a użycie go jest niezwykle proste. Aby wykonać badanie należy wprowadzić kamerton w wibracje, wytwarza się wtedy fala dźwiękowa o określonej częstotliwości. W zależności od rodzaju badania taki wibrujący kamerton można przyłożyć do ucha, do chorego narządu, można również rozprowadzać wibracje po całym ciele. Kamertony mogą różnić się między sobą materiałem z jakiego są wykonane i co najważniejsze częstotliwością. W naszej ofercie dostępne są dwa rodzaje kamertonów: typ 128 cps oraz 256 cps. Przeznaczone są głównie do badań neurologicznych, a przede wszystkim przewodnictwa kostnego i powietrznego tzw. audiometrii, oceny słuchu oraz odczuwania wibracji.
Na koniec przedstawiamy latarkę diagnostyczną. Jest to „must have” każdego gabinetu terapeutycznego. Latarka diagnostyczna to taki przyrząd medyczny, który służy do oświetlania podczas badania jamy ustnej i gardła lub do badania reakcji źrenic pacjenta na światło, pozwala także lekarzowi na nieinwazyjne obejrzenie wnętrza ucha, kanału słuchowego i błony bębenkowej. Wybierając latarkę diagnostyczną należy zwrócić uwagę na najważniejsze parametry, czyli zasięg i rodzaj światła. Naszym klientom oferujemy kilka rodzajów latarek diagnostycznych, wszystkie posiadają oświetlenie LED, są bardzo wygodne w użyciu, swoją budową przypominają elegancki długopis, dzięki czemu latarkę można mieć cały czas przy sobie np., przyczepioną do kieszeni fartucha. A wracając do oświetlenia Led, to jest ono bardzo jasne, białe i zbliżone do naturalnego światła dziennego, a diody charakteryzują się długim czasem pracy – nawet czterokrotnie dłuższy od żarówek.
Fizjoterapeuta oraz osteopata pracując z pacjentem powinni wyznaczyć odpowiedni kierunek terapii. Nie jest to możliwe bez kilku ważnych elementów. Oczywiście wywiad z pacjentem, jego obserwacja podczas wizyty w gabinecie, wyniki badań, RTG, USG, ale także diagnostyka jest jednym z kluczowych ogniw we właściwym leczeniu. Kompetencja oraz profesjonalizm w prawidłowej diagnostyce jest głównym aspektem skutecznego postępowania terapeutycznego.
Wniosek jest jeden. Narzędzia diagnostyczne dają możliwość obiektywnej oraz całościowej oceny stanu zdrowia pacjenta i wyznaczenia prawidłowej terapii.